Veel fruittelers zijn afhankelijk van de inzet van arbeidsmigranten. Een vaste kern van arbeidsmigranten is vrijwel het hele jaar werkzaam op veel bedrijven. Tijdens de pluk neemt het aantal arbeidsmigranten fors toe, omdat in een korte periode het fruit moet worden geoogst. Voor de arbeidsmigranten wordt er huisvesting gezocht op het eigen bedrijf of bij derden zoals op een bungalowpark. Gemeenten willen de huisvesting van arbeidsmigranten op bungalowparken beperken waardoor er minder tijdelijke huisvesting beschikbaar is.

Voor het huisvesten van arbeidsmigranten op het eigen bedrijf worden door gemeenten strengere eisen gesteld. Sanitaire voorzieningen dienen voldoende aanwezig te zijn en er wordt gecontroleerd op brandveiligheid. Voor het toepassen van de cafetariaregeling in de loonbelasting (waarbij overuren van de medewerkers kunnen worden uitgeruild met een eigen bijdrage in de huisvestingskosten), is in de praktijk certificering van huisvesting nodig.

Het aanbod van arbeidsmigranten neemt af waardoor fruittelers meer moeite moeten doen om medewerkers aan het bedrijf te binden. Door het aanbieden van een goede huisvesting kan een fruitteler zich onderscheiden.

Oplossingen voor huisvesting

Huisvesting op een fruitteeltbedrijf is dan ook actueel thema. In de praktijk wordt nagedacht over diverse oplossingen zoals:

1. Ruimte in bestaande gebouwen benutten.
2. Nieuwbouw van een loods combineren met een ruimte voor huisvesting.
3. Investeren in een apart logiesgebouw los van de andere gebouwen.

Het benutten van ruimte in bestaande gebouwen geeft besparing op de bouwkosten. In de praktijk valt het niet mee om goede voorzieningen te treffen. Vaak zijn ingrijpende verbouwingen nodig. De combinatie van nieuwbouw en huisvesting wordt vaak toegepast. Hierbij moet rekening worden gehouden met strenge eisen op het gebied van brandveiligheid.   

Het investeren in een apart logiesgebouw is een variant die in beeld komt wanneer bestaande gebouwen niet in aanmerking komen voor het realiseren van huisvesting.

Investeren in een logiesgebouw

Voor het realiseren van een structurele oplossing voor huisvesting, moet rekening worden gehouden met forse investeringskosten en een behoorlijke voorbereidingsperiode om vergunningen aan te vragen en de bouw aan te besteden. In dit artikel wordt een doorrekening gemaakt van een investering in een logiesgebouw los van de andere gebouwen met de volgende uitgangspunten:

• Uitvoering gelijkvloers en geschikt voor 25 slaapplekken;
• Het logiesgebouw staat vrij en op voldoende afstand van de andere gebouwen;
• Sanitair en kookgelegenheid voor ca. 45 tot 50 personen, waardoor het mogelijk is in extra units tijdelijk meer medewerkers te huisvesten;
• Er is een verblijfruimte;
• Toegang tot het gebouw met toegangsbeveiliging en camerabewaking;
• Toepassen van zonneboilers en aanbrengen voorziening voor een aansluiting op aardwarmte;
• Gecertificeerde huisvesting die voldoet aan de eisen en voor het toepassen van de fiscaal gunstige uitruil van personeelskosten (cafetariaregeling).

De bouw van een logiesgebouw vergt met de voorgaande uitgangspunten een investeringsbedrag van ca. € 600.000. Optioneel kan er een aansluiting op aardwarmte worden toegepast (meerkosten ca. € 50.000) en het aanbrengen van zonnepanelen (meerkosten van ca. € 20.000). De bedragen zijn exclusief omzetbelasting.

Financiële doorrekening

Optie 1: investeren in logiesgebouw

Logiesgebouw voor 25 personen en extra huisvesting tijdens de pluk van 18-24 personen in 6 units. Het investeringsbedrag voor het logiesgebouw bedraagt € 600.000 exclusief omzetbelasting. Er wordt uitgegaan van een rentetarief van 5,50% per jaar en afschrijving en aflossing in 25 jaar. Voor huur van 6 units voor 6 weken, inclusief brengen en ophalen, zijn de kosten € 6.000 exclusief omzetbelasting. Er worden geen units gehuurd voor wc’s en douches omdat gebruik wordt gemaakt van de faciliteiten in het logiesgebouw.

De kosten nemen ieder jaar met € 1.320 af in verband met lagere rentelasten door aflossingen. 

Optie 2: tijdelijke huisvesting door huur/koop units

Wanneer er geen logiesgebouw wordt gerealiseerd, zijn de kosten (prijspeil 2023) voor huisvesting als volgt:

• Huur van units (met sanitaire voorzieningen) voor 6 weken in de pluk voor 38 personen € 25.000.
• Koop van 2 units (met sanitaire voorzieningen voor huisvesten 6 tot 8 personen buiten de pluk. Hiervoor is een investering nodig van € 40.000. Op basis van afschrijving in 15 jaar en een rentepercentage van 5,50%, zijn de jaarlijkse kosten de eerste 5 jaar ca, € 5.000. Voor inrichten van het erf om de units te plaatsen en aanbrengen van diverse aansluitingen (water, elektra, riolering), is een investeringsbedrag nodig van ca. € 40.000. Op basis van 15 jaar afschrijving zijn de jaarlijkse kosten de eerste 5 jaar  ca. € 5.000.

Investeren in een logiesgebouw geeft het eerste jaar een extra kostenpost van € 28.000. Het verschil wordt in de komende jaren kleiner omdat verhuurders aangeven rekening te houden met forse prijsstijgingen in de komende jaren. De kosten van eigen huisvesting nemen ieder jaar iets af door lagere rentelasten.

Investeren in een logiesgebouw biedt kansen om buiten de plukperiode te verhuren. Er zijn slaapkamers tijdelijk beschikbaar waarvoor in de praktijk € 100 per week per slaapplek kan worden gevraagd. Door verhuur van logiesruimte is het mogelijk de meerkosten van de investering in een logiesgebouw terug te verdienen. Op basis van 20 weken verhuur aan 15 personen is een bruto huuropbrengst van € 33.000 mogelijk. Na afdracht van 9% omzetbelasting blijft er netto ca. € 30.000 over. In de praktijk zijn er 40 beschikbare weken voor verhuur en zijn er mogelijkheden om meer verhuurinkomsten te realiseren.

Subsidieregelingen en fiscale regelingen

Investeringen in huisvesting kunnen gecombineerd worden met toepassen van een warmtepomp en de aanschaf van zonnepanelen. Hierdoor kan de terugverdientijd van de investeringen worden verkort. Er zijn mogelijkheden om subsidie aan te vragen voor de aanschaf van een warmtepomp of energie-investeringsaftrek op de aanschaf van zonnepanelen. Het logiesgebouw heeft een eigen huisnummer met een aparte aansluiting kleinverbruik. De opgewekte energie kan de eerste jaren worden gesaldeerd met het verbruik.

In 2023 is er een tijdelijke regeling willekeurige afschrijving op nieuwe installaties. Hierdoor is het mogelijk 50% extra af te schrijven op nieuwe inventaris ((inclusief kosten inrichting huisvesting) en op nieuwe installaties (zonnepanelen en warmtepompen). Investeringen in gebouwen zijn uitgesloten om willekeurig af te schrijven. Ook investeringen die vrijwel uitsluitend voor de verhuur worden gebruikt zijn uitgesloten voor toepassing van investeringsaftrek en willekeurige afschrijving.

Tijdelijke huisvesting en omzetbelasting

Voor de omzetbelasting is er een belangrijk aandachtspunt wanneer er in een nieuw gebouw wordt geïnvesteerd of in een bestaand gebouw jonger dan 10 jaar. De hoofdregel is dat bij verhuur van gebouwen aan arbeidsmigranten gebruik wordt gemaakt van de vrijstelling omzetbelasting. Verhuur van een gebouw met een vrijstelling zorgt wel voor een vervelend neveneffect. De omzetbelasting op de investering die betrekking heeft op het verhuurde deel kan namelijk niet worden teruggevraagd. Ook de omzetbelasting op onderhoudskosten die betrekking hebben op het verhuurde deel van de gebouwen, kan niet worden verrekend. Voor gebouwen jonger dan 10 jaar kan het betekenen dat reeds teruggevraagde omzetbelasting, van bijvoorbeeld vijf jaar geleden, voor een deel moet worden afgedragen wanneer een deel van gebouw na vijf jaar wordt ingericht voor huisvesting. Dat wordt de herzieningsregeling omzetbelasting genoemd. Herziening kan worden voorkomen door omzetbelasting af te dragen over de huurinkomsten. Voor tijdelijke huisvesting is het lage 9% btw-tarief van toepassing. Afdracht van omzetbelasting dient plaats te vinden over het bedrag dat is ingehouden voor huisvesting op het loon. Bij verhuur van huisvesting aan bijvoorbeeld een uitzendbureau voor tijdelijke huisvesting dient ook 9% btw in rekening te worden gebracht.

Afsluitend

Het investeren in huisvesting is maatwerk en is afhankelijk van de financiële ruimte van ondernemers, en de mogelijkheden op het eigen erf. Investeren in een logiesgebouw pakt in eerste instantie duurder dan koop of huur van units. Het verschil in kosten neemt ieder jaar af. De beschikbaarheid van huurunits wordt lastiger door toenemende vraag naar tijdelijke ruimte vanuit andere sectoren. Het investeren in permanente huisvesting creëert voor de ondernemer een stabiele basis om arbeidsmigranten te huisvesten. Verhuur van logiesgebouw buiten de plukperiode is aantrekkelijk en biedt de mogelijkheid om de investering rendabeler te maken.    

Kader 1: Afschaffing of versobering btw-tarief van 9% voor logies?

Het kabinet onderzoekt in hoeverre er aanpassing nodig is van het lage btw-tarief bij arbeidsintensieve diensten (zoals bij schilders) en voor logies (hotels, campings). Dat laatste kan invloed hebben op het toepassen van het laag btw-tarief voor het beschikbaar stellen van tijdelijke  huisvesting voor arbeidsmigranten. Fruittelers dragen 9% btw af over ontvangen huur van tijdelijke arbeidskrachten die op het bedrijf zijn gehuisvest. Het afschaffen van het lage btw-tarief voor logies zou betekenen dat er netto veel minder overblijft van de eigen bijdrage werknemers voor gebruik huisvesting op het bedrijf.

Kader 2: Certificering van huisvesting

Er zijn twee geaccrediteerde systemen, het Agrarisch Keurmerk Flexwonen (AKF)en het keurmerk van de Stichting Normering Flexwonen (SNF). AKF richt zich op agrarische werkgevers die hun mensen zelf in dienst hebben en kan ook huisvesting voor korte perioden certificeren. SNF richt zich op jaarrond huisvesting en vooral op uitzenders.
AKF is een praktisch keurmerk en doordat de audits zijn te combineren met Global GAP zijn de kosten laag. Meer informatie vindt u op www.werkgeverslijn.nl/flexwonen.

Dit artikel verscheen in het magazine: NFO Fruitteelt, editie juli 2023.